Nieuws
Er dreigt een nieuw misverstand in dyslexieland
Inleiding: EED
Sinds 2009 kennen we in Nederland de term ernstige, enkelvoudige dyslexie (EED). Deze term werd gekoppeld aan vergoede dyslexiezorg. Een enorme stap waar we op dat moment vooral blij mee waren. Dat er ook vervelende consequenties aan zaten, namelijk dat er kinderen net buiten de boot vielen en geen recht hadden op vergoede zorg, bleek echter al snel. Een andere vervelende bijkomstigheid was dat vanuit veel scholen de volgende koppeling werd gelegd: als er geen sprake is van EED, dan is er géén sprake van dyslexie.
Een misverstand met grote gevolgen. Kinderen die niet de beruchte drie E scores, en later de V- scores behaalden op de DMT (woordjes leestoets) konden volgens veel scholen niet dyslectisch zijn en werden helemaal niet meer doorverwezen voor een onderzoek. Ouders moesten vaak zelf de weg zien te vinden, en die bleek niet zelden moeizaam en lang.
Vakinhoudelijke richtlijn
Een paar maanden geleden deed de nieuwe brede vakinhoudelijke richtlijn dyslexie zijn intrede. Op het eerste gezicht een zegen. Eindelijk een duidelijke richtlijn over dyslexie, gedragen door zowel orthopedagogen (NVO) als psychologen (NIP). De richtlijn is in eerste instantie bedoeld voor gedragswetenschappers als ondersteuning bij hun werk. De richtlijn komt natuurlijk óók bij scholen terecht, en bij mensen die niet gespecialiseerd zijn in dyslexie. En door een deel van deze mensen/scholen worden er nu al verkeerde conclusies getrokken. Conclusies die, net als met EED, grote gevolgen kunnen hebben voor de zorg aan kinderen met leerproblemen.
In de nieuwe richtlijn wordt niet langer voortgebouwd op de definitie van dyslexie vanuit het protocol EED. De nieuwe richtlijn is gestoeld op de DSM V. In de DSM V valt dyslexie onder de brede term: specifieke leerstoornis. Dyslexie wordt dan omschreven als: “moeite met het aanleren en gebruiken van lees- en/of spellingvaardigheden, zoals blijkt uit de persisterende aanwezigheid van minstens één van volgende symptomen gedurende minstens zes maanden , ondanks interventies gericht op deze moeilijkheden:
- onnauwkeurig of langzaam lezen van woorden (moeite met accurate of vloeiende woordherkenning; slecht decoderen)
- moeite met spellen
Een probleem met lezen EN/OF spellen dus. Tot hier geen probleem. Maar iets verderop in de richtlijn staat dat dyslexie zonder leesprobleem (en dus alleen een spellingprobleem) atypisch is. En hier gaat het mis. Want een groot deel van de mensen die werken op scholen lijkt dit nu te interpreteren als: bestaat dus niet.
Atypisch beeld: een illustratie
Een paar maanden geleden lag ik in het ziekenhuis. Na 7 maanden lang buikpijnen die kwamen en gingen besloot ik op een nacht dat de pijn niet meer vol te houden was. In het ziekenhuis wilde de arts op de spoedeisende hulp me eigenlijk niet overnemen van de huisarts. Gelukkig had ik een huisarts die vasthield aan zijn eigen klinische blik: ‘deze mevrouw is ernstig ziek en hoewel ik geen TYPISCH beeld van een blinde darmontsteking zie, vermoed ik dit toch’. En hij had gelijk. Een hele lading contrastvloeistof en een CT scan later riep de radioloog dat hij dacht aan een blindedarmontsteking, enkele uren later lag ik op de OK en werd een hevig ontstoken blindedarm verwijderd. Een atypisch beeld, aldus de radioloog en de chirurg. Atypisch, volgens de Dikke van Dale: ‘afwijkend van het typische, het normale’. Maar het bestaat dus wel. Net als dyslexie zonder leesprobleem. Niet standaard, maar het bestaat wel.
Kanttekening: wel of geen leesprobleem?
Dyslexie kan dus voorkomen zonder leesprobleem. Het is niet het standaard beeld dat we zien bij dyslexie, maar het bestaat dus wel! Kinderen met ernstige, hardnekkige spellingproblematiek MOETEN dus wél worden doorverwezen voor verder onderzoek, ook als leesproblemen ontbreken.
Overigens is er niet zelden toch sprake van een leesprobleem dat zich niet makkelijk laat zien. Het lezen van bestaande woorden kan best voldoende verlopen, maar als er onzinwoorden gelezen moeten worden blijkt er toch soms een fors tekort in de woordidentificatie, hetgeen een probleem met de fonologische procedure doet vermoeden (voor de insiders: een fonologisch probleem wordt door veel wetenschappers gezien als een mogelijke verklaring voor dyslexie).
Conclusie
De komst van de nieuwe brede vakinhoudelijke richtlijn dyslexie geeft handvatten voor gedragswetenschappers met een specialisatie op het gebied van leerstoornissen. Met de richtlijn is er meer consensus en dus minder discussie over wat dyslexie nu eigenlijk is. De richtlijn geeft niet alleen een handvat voor de stappen die gezet moeten worden in het diagnostisch proces en voor de classificatie (volgens de DSM V) maar ook handvatten voor te gebruiken testmateriaal en werkzame elementen voor begeleiding. Daarnaast is, en blijft, de klinische blik van de specialist noodzakelijk. Hopelijk blijft deze aanbeveling óók hangen bij alle lezers van de richtlijn. Dyslexie vaststellen blijft een specialisme. Bij twijfel: raadpleeg de deskundige!
*****************************************************************************************************************************
OPLEIDINGSTRAJECT TOT KINDER- EN JEUGDPSYCHOLOOG
in januari 2021 ben ik begonnen met een opleidingstraject tot kinder- en jeugdpsycholoog. Deze postmasteropleiding heb ik zelf vormgegeven door een eigen opleidingsplan te schrijven. Op deze manier kan ik me bijscholen en verder bekwamen op gebieden die in de praktijk aan de orde zijn. Onlangs volgde ik onder andere trainingen op het gebied van rouwverwerking, autisme spectrum stoornissen, ACT, motiverende gespreksvoering, psychopathologie, gezinsdiagnostiek, over- en onderprikkeling bij kinderen en voorkomen van suicide. Tevens volgende ik een specialistische module over intelligentieonderzoeken en over dyscalculie. De komende anderhalf jaar zal ik mij verder bijscholen op onder andere diagnostiek en behandeling van AD(H)D, cognitieve gedragstherapie en EMDR bij kinderen. Naast scholingen volg ik ook supervisie tijdens dit traject. Ik hoop de opleiding in het voorjaar van 2023 af te ronden. Zeer waarschijnlijk is de opleiding dan ook opgenomen in het BIG register!
*****************************************************************************************************************************
NU OOK ONDERZOEK NAAR SCHOOLRIJPHEID GROEP DRIE
Twijfel je over een eventuele versnelling naar groep 3? Deelt de juf/meester die twijfel en wil je onderzocht hebben of een versnelling naar groep 3 zinvol/noodzakelijk is?
Geeft de school aan dat jouw zoon/dochter nog een jaartje moet kleuteren maar denk je zelf dat dit niet verstandig is en heb je behoefte aan een externe deskundige?
Bij Orthopedagogie Praktijk Kapitein doen we onderzoek bij jonge kinderen om te kijken of zij toe zijn aan groep 3.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________
november 2018
VERGOEDING VERVOERKOSTEN HOOGBEGAAFDHEID GEMEENTE EDE
Volgt jouw zoon/dochter voltijd hoogbegaafdenonderwijs? Rijd jij hiervoor elke dag meer dan 6 kilometer (enkele reis) om jouw zoon/dochter naar school te brengen?
Dan heb jij wellicht ook recht op een tegemoetkoming in de kosten! Een aanvraag indienen kan via https://www.ede.nl/ondersteuning-werk-inkomen/leerlingenvervoer/
Je hebt wel een verklaring nodig van een specialist om aan te tonen dat er sprake is van hoogbegaafdheid. Is jouw zoon/dochter bij mij onderzocht? Dan maak ik die verklaring voor je!
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________
11.11.2013
Mijn kritische brief aan het NVO/NIP over dyslexie, het deskundigenbestand en de kritiek op de huidige ideeën dat je een postacademische opleiding moet hebben gevolgd voor het vastleggen van dyslexie, komt in het nieuwe NVO bulletin! Lees hier de hele brief.
